Zła sytuacja ekonomiczna czy zmiany w zasadach organizacji oraz funkcjonowania przedsiębiorstwa często wymaga od pracodawcy redukcji w zatrudnieniu. Jeśli przyczyny rozwiązania stosunku pracy leżą po stronie pracodawcy i w niewielkim przedziale czasu zwalnianych jest kilkudziesięciu pracowników, przysługują im pewne prawa i przywileje.
Jak ustawa reguluje zwolnienia grupowe?
Za zwolnienia grupowe nie będzie uznane każde rozwiązanie stosunku pracy z kilkoma pracownikami. Zgodnie z ustawową definicją pracodawca mają one miejsce w sytuacji, gdy pracodawca zatrudnia minimum 20 osób, a przyczyny zwolnienia leżą po jego stronie. O zwolnieniu grupowym będzie można mówić wówczas, gdy po spełnieniu powyższych przesłanek w ciągu 30 dni zwolnienie z pracy obejmie co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, ale mniej niż 300 pracowników;
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 pracowników.
Zwolnienia grupowe wymagają konsultacji ze związkiem zawodowym
W przypadku, gdy w zakładzie pracy działa zakładowa organizacja związkowa, zwolnienia grupowe oznaczają dla pracodawcy dodatkowe obowiązki. Będzie on musiał wówczas powiadomić organizację między innymi o przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia, liczbie zatrudnionych pracowników, okresie planowanego zwolnienia czy proponowanych kryteriów doboru pracowników do zwolnienia grupowego. Wymagane informacje pracodawca przekaże organizacji na piśmie, a następnie w ciągu 20 dni przeprowadzone zostaną konsultacje. Jeśli w trakcie ich trwania nie uda się dojść do porozumienia, wydawany jest regulamin w sprawie zwolnień grupowych. Do obowiązków pracodawcy należy także zawiadomienie powiatowego urzędu pracy o planowanym zwolnieniu i przyjętych ustaleniach.
Jeśli natomiast w danym zakładzie pracy nie działa zakładowa organizacja związkowa, zasady postępowania są prostsze. Zwolnienia grupowe odbywają się wówczas na zasadach określonych w regulaminie po przeprowadzeniu konsultacji z przedstawicielami pracowników.
Przy zwolnieniach grupowych pracownikom przysługuje odprawa
Z tytułu zwolnienia grupowego pracownicy otrzymają odprawę. Jej wysokość uzależniona będzie od stażu pracy. Dla osób, które przepracowały mniej niż 2 lata będzie ona stanowić równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownicy zatrudnieni przez okres 2 do 8 lat otrzymają odprawę wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia. Odprawa dla pracownika, który przepracował co najmniej 8 lat, będzie natomiast odpowiadać wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia.
Kryteria doboru osób, które obejmą zwolnienia grupowe, muszą być obiektywne
W ramach zwolnienia grupowego pracodawca nie ma pełnej swobody w decydowaniu, z którymi pracownikami chciałby rozwiązać stosunek pracy. Musi kierować się przede wszystkim zasadą niedyskryminacji pracowników. Zdaniem Sądu Najwyższego (I PK 243/12) zwolnienia grupowe powinny być przeprowadzane na podstawie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów. Mogą to być m.in. rodzaj kwalifikacji, wykształcenie, przebieg zatrudnienia czy staż pracy. Pracodawca powinien również wykazać, że wziął pod uwagę wszystkich pracowników, których dotyczą przyczyny zmuszające go do rozwiązania stosunku pracy.
Kogo nie obejmą zwolnienia grupowe?
Nie z każdym pracownikiem może być jednak rozwiązany stosunek pracy w ramach zwolnienia grupowego. Rozwiązanie stosunku pracy nie będzie możliwe w przypadku osób, dla których przewidziano szczególną ochronę trwałości stosunku pracy. Mowa tu przede wszystkim o pracownikach, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, kobietach w ciąży i w trakcie urlopu macierzyńskiego czy pracownikach w trakcie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz ojcowskiego. Szczególna ochrona stosunku pracy może obowiązywać także z tytułu zajmowania określonego stanowiska. Będzie więc obejmować członków zarządu związku zawodowego czy społecznego inspektora pracy.
