Darowizna dla rodziny – Rzecznik Praw Obywatelskich nie odpuszcza tematu. Uważa, że przepisy kryją minę, na którą co rusz wpada jakiś podatnik. Dlatego prosi Naczelny Sąd Administracyjny, bo ostatecznie rozwiał wątpliwości.
Darowizna dla rodziny
Zdaniem skarbówki pieniędzy nie można najbliższym darować gotówką, jeśli mają oni mieć prawo do skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Nawet jeśli obdarowany wpłaci otrzymane pieniądze na swój rachunek, a darowizna jest potwierdzona umową i zgłoszona do urzędu skarbowego w przewidzianym prawem terminie, według organów podatkowych nie ma podstaw do skorzystanie z ulgi. Opisywaliśmy taką przykładową sytuację w artykule „Darowizna dla wnuka„. Tymczasem niektóre sądy administracyjne, które rozstrzygają w sporach między podatnikiem, a fiskusem dopuszczają przekazanie pieniędzy gotówką.
Wobec rozbieżności w orzecznictwie i dla urzeczywistnienia konstytucyjnej zasady zaufania obywateli do państwa i prawa, Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł pytanie prawne do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie może być tak, że obywatele nie wiedzą, czy chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego przy darowiźnie pieniężnej od osób najbliższych, mają udokumentować ją wyłącznie przelewem. Czy też możliwa jest wypłata środków gotówką, a następnie wpłata ich na własny rachunek.
Niech NSA zdecyduje
Prof. Marcin Wiącek wniósł, aby powiększony skład NSA podjął uchwałę o treści:
„Wyrażenie użyte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn „w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne (…) – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy (…)” należy rozumieć w ten sposób, że za dowód wystarczający do skorzystania ze zwolnienia podatkowego dla osób najbliższych uznaje się także dokonanie wpłaty środków pieniężnych, będących przedmiotem czynności prawnej darowizny, przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy”.
W przeciwieństwie do administracji skarbowej i części sądów według RPO z art. 4a ust. 1 pkt 2 upsid nie wynika, ani forma dowodu przekazania środków pieniężnych, ani też sam sposób przekazania tych środków. Dlatego, jego zdaniem, może to być więc zarówno forma transakcji bezgotówkowej, jak i gotówkowej z późniejszą wpłatą na rachunek obdarowanego. W związku z tym, w ocenie Rzecznika, jeżeli zawarcie umowy darowizny nie budzi wątpliwości, to wpłata pieniędzy przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy powinna pozwolić na skorzystanie z ulgi podatkowej. Rzecznik nie godzi się z zawężającą wykładnią art. 4a ust. 1 pkt 2 upsid prezentowaną przez, niektóre sądy administracyjne. A także organy podatkowe. Według których przepisy dopuszczają tylko bezgotówkowe przekazanie pieniędzy, a wpłaty na konto obdarowanego musi dokonać darczyńca.
Nie tylko forma się liczy
„Nałożenie ciężaru podatkowego na obywateli, wyłącznie z uwagi na formę przekazania środków pieniężnych będących przedmiotem umowy darowizny między osobami najbliższymi, w sytuacji gdy zawarta czynność prawna nie budzi wątpliwości, stanowi nieuzasadniony rygor i tym samym może naruszać dopuszczalne granice ograniczenia prawa własności podatników” ocenia Rzecznik Praw Obywatelskich.
Rzecznik intensywnie zajmuje się problemem zwolnienia podatkowego darowizn dla najbliższych z powodu licznych skarg rozgoryczonych obywateli. Osoby te chciały dochować staranności i miały przekonanie, że postępują zgodnie z prawem. Umowa darowizny została spisana. Obdarowani poinformowali o niej fiskusa. I wpadli w pułapkę nieprecyzyjnych przepisów. Jeśli nie godzą się z zapłaceniem podatku powiększonego o karne odsetki, to muszą wydać sporo pieniędzy na walkę w sądzie. A jej rezultat jest niepewny. Ponieważ, jak wskazuje RPO, wśród sędziów sądów administracyjnych nie ma zgodności, co do interpretacji przepisów. Uzdrowić sytuację mogłoby też Ministerstwo Finansów, do którego jako pierwszego zwrócił się z problemem RPO. Ponieważ jednak resort nie dostrzega problemu, niezbędna jest uchwała powiększonego składu NSA.
