Załatwienie spraw majątkowych po zmarłym za granicą członkiem rodziny nie należy do najprostszych. Uzyskanie środków zgromadzonych w banku czy przerejestrowanie pojazdu wymaga bowiem wylegitymowania się odpowiednim dokumentem. Niezwykle pomocne może być w takim przypadku europejskie poświadczenie spadkowe. Oto co musisz o nim wiedzieć.
Europejskie poświadczenie spadkowe jest uznawane w całej UE
Transgraniczne postępowania po zmarłych przez wiele lat rodziły sporo kłopotów. Dużo w tym zakresie zmieniło unijne rozporządzenie z 2012 roku, które do polskiego porządku prawnego implementowano 3 lata później. Dzięki niemu ujednolicone zostały zasady regulujące postępowanie spadkowe, które wcześniej odbywało się na podstawie przepisów odrębnych dla każdego kraju. Niezwykle istotną kwestią jest też możliwość skorzystania z instytucji europejskiego poświadczenia spadkowego.
Dokument pozwala spadkobiercom osoby zmarłej wykazać swój status w dowolnym państwie członkowskim Unii Europejskiej, z wyłączeniem Danii i Irlandii. W ten sposób otrzymać można dostęp do środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, czy załatwić wszelkie sprawy urzędowe. Europejskie poświadczenie spadkowe może być też podstawą wpisu prawa własności w księdze wieczystej, choć tutaj praktyka polskich sądów była w ostatnich latach różna.
Wątpliwości budzi też kwestia konieczności tłumaczenia dokumentu na język urzędowy państwa, w których spadkobiercy chcą go użyć. Czysto teoretycznie poświadczenie rodzi skutki we wszystkich państwach członkowskich bez wymogu stosowania jakiejkolwiek szczególnej procedury. Sam formularz, na którym wydaje się EPS jest też na tyle uniwersalny, że bez większego problemu można go rozszyfrować nawet w obcym języku. Z drugiej strony postępowania zwykle muszą być prowadzone w języku urzędowym danego państwa, co może rodzić konieczność przetłumaczenia dokumentu.
Gdzie uzyskać EPS?
Organami właściwymi do wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, podobnie jak w przypadku potwierdzenia samego dziedziczenia, są w Polsce sądy oraz notariusze. Jeżeli spadkobierca chce skorzystać z tej pierwszej opcji powinien złożyć stosowny wniosek do sądu rejonowego ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Podobnie jak samo EPS, tak i wniosek o jego wydanie wypełnia się na przeznaczonym do tego formularzu. Wypełnienie wszystkich rubryk wymaga poświęcenia sporo czasu i posiadania szeregu informacji dotyczących głównie osoby zmarłej, jak i przysługującego wnioskodawcy uprawnienia.
Europejskie poświadczenie spadkowe wydać może też notariusz. W tym przypadku wybór jest nieograniczony – może to być dowolny rejent urzędujący w Polsce. Zarówno dokument wydany przez notariusza, jak i sąd wywołuje takie same skutki jak wydane w naszym państwie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, czy poświadczeniu dziedziczenia.
Różnica w zakresie kosztów wydania EPS przez sąd bądź przy okazji wizyty w kancelarii notarialnej jest niewielka. Opłata od wniosku złożonego do sądu spadkowego wynosi 300 złotych. Z kolei taksa notarialna za sporządzenie europejskiego poświadczenia spadkowego nie może przekroczyć 400 złotych. Z tego powodu zainteresowani znacznie częściej kierują się do notariuszy, gdzie mogą liczyć na uzyskanie dokumentu niemal od ręki, w odróżnieniu od kilku miesięcy oczekiwania na rozpoznanie wniosku przez sąd.
EPS jest ważny tylko przez sześć miesięcy
Bardzo istotną kwestią, na którą warto zwrócić uwagę jest data ważności europejskiego poświadczenia spadkowego. Otóż zgodnie z przepisami unijnego rozporządzenia oryginał EPS organ je wydający pozostawia we własnych zbiorach. Dla wnioskodawcy i innych osób, które wykażą stosowny interes przewidziane jest wydawanie odpisów. Każdy z nich ważny jest przez zaledwie sześć miesięcy, a konkretna data powinna być wskazana w dokumencie. Po upływie ważności zainteresowany może wystąpić o przedłużenie ważności EPS albo wydanie zupełnie nowego dokumentu.
Przepisy przewidują możliwość wydłużenia terminu w wyjątkowych przypadkach. To nie oznacza jednak, że europejskie poświadczenie spadkowe może być ważne bezterminowo. Takiemu rozwiązaniu wyraźnie sprzeciwił się już TSUE wskazując, iż EPS zawierający wzmiankę „na czas nieokreślony” jest zawsze ważny przez okres sześciu miesięcy od momentu jego wydania.
