Nie po raz pierwszy Polska nie wdrożyła na czas unijnej dyrektywy. Tym razem konsekwencją mogą być jednak nie tylko kary, ale także realne uszczuplenie dochodów fiskalnych. Za granicę będą trafiać podatki, które mogłyby być uiszczane w naszym kraju.
Dyrektywa Rady (UE) 2022/2523
W ubiegłym miesiącu Komisja Europejska wszczęła przeciwko Polsce postępowanie w związku z brakiem transpozycji Dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z dnia 15 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii (Dyrektywa 2022/2523). Wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, zobowiązane zostały do wprowadzenia w życie odpowiednich przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, niezbędnych do jej wykonania w terminie do dnia 31 grudnia 2023 r. Polska nie przygotowała na czas wymaganych rozwiązań. Konsekwencje zaniechania mogą być odczuwalne na różnych polach. O ile za uchybienie swoim zobowiązaniom, na państwo członkowskie może zostać nałożona kara pieniężna, to opóźnienie w stworzeniu nowych przepisów, może wpłynąć na konkurencyjność, innowacyjność oraz inwestycje prowadzone przez firmy, które przecież część decyzji biznesowych podejmują w oparciu o obowiązujące w danym kraju regulacje prawne. Skutkiem ubocznym okazać się może również zmniejszenie dochodów podatkowych państwa polskiego.
Przypomnijmy jednak najpierw w jakim w ogóle celu Dyrektywa 2022/2523 została opracowana. Ideą, która przyświecała jej twórcom, była chęć wzmocnienia walki z agresywnym planowaniem podatkowym, pozwalającym uniknąć opodatkowaniu na rynku wewnętrznym i przenoszeniem zysków poza ten rynek. Chodzi więc o to, by zyski dużych przedsiębiorstw międzynarodowych (MNE), podlegały opodatkowaniu w tym samym miejscu, w którym prowadzona jest działalność, która te zyski generuje.
Zgodnie z motywem 7 Dyrektywy 2022/2523:
W tym celu niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie wyłącznie do jednostek z siedzibą w Unii, które wchodzą w skład grup MNE lub dużych grup krajowych osiągających roczny próg skonsolidowanych przychodów w wysokości co najmniej 750 000 000 EUR
Przyjęte przepisy mają na celu ograniczenie możliwości przenoszenia wypracowanych przez MNE zysków do krajów, w których zyski te podlegają minimalnemu opodatkowaniu lub też wręcz nie podlegają żadnemu opodatkowaniu. W ten sposób zrealizowano zalecenia wydane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), której jednym z podstawowych zadań, jest udzielania wsparcia swoim członkom w celu osiągnięcia wzrostu poziomu gospodarczego. Celem wprowadzenia globalnego podatku minimalnego jest bowiem wyrównanie na całym świecie warunków w jakich działają MNE, umożliwiając jednocześnie poszczególnym państwom kontrolę nad podstawą opodatkowania ich zysków.
Minimalna stawka podatkowa / Podatek wyrównawczy
Dyrektywa 2022/2523 ustanawia odpowiednie środki, które w sposób skuteczny mają zapewnić odpowiedni poziom opodatkowania MNE. W tym obszarze określono zasady włączenia dochodu do opodatkowania (IIR) oraz zasady niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR). Minimalną stawkę podatkową ustalono na 15%. Oznacza to, że MNE co do zasady powinny płacić właśnie 15% podatku od dochodu osiąganego w każdym państwie, w którym funkcjonują. W przypadku natomiast, gdy efektywna stawka obowiązująca w danym państwie jest niższa od minimalnej stawki podatkowej, w grę wchodzi podatek wyrównawczy obliczany oddzielnie dla każdej z jednostek składowych MNE. Jego obliczenie nie należy do najprostszych, co jednak istotne zaistnieć będą mogły sytuację, gdy konieczność jego zapłaty powstanie nawet w przypadku osiągnięcia straty danej jednostki składowej MNE.
Kwalifikowany krajowy podatek wyrównawczy
Do decyzji poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej pozostawiono natomiast możliwość stosowania kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego. Jego wprowadzenie daje pierwszeństwo poboru podatku wyrównawczego, przez co zwiększeniu ulegają dochody fiskalne danego państwa. Dochodzi wtedy do sytuacji, w której dane państwo, które wprowadziło kwalifikowany krajowy podatek wyrównawczy, w pierwszej kolejności uzyska podatek od jednostek składowych MNE, mających siedzibę na terytorium tego państwa. W przypadku natomiast nie zastosowania kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego, MNE i tak zapłacą podatek, tyle tylko, że trafi on do państwa na terytorium którego siedzibę ma jednostka dominująca MNE.
Szanse i zagrożenia
Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego nie obywa się bez kontrowersji. W szczególności trudno precyzyjnie określić jego wpływ na wolność gospodarczą. Nie zmienia to jednak faktu, że świadomość jego istnienia jest stosunkowo niska. Co istotne, absolutnie nie należy go mylić z minimalnym podatkiem dochodowym od osób prawnych, określonym w art. 24ca ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Są to całkowicie odmienne podatki, różniące się nie tylko kręgiem podmiotów zobowiązanych do ich płacenia, ale również sposobem obliczania.
Globalny podatek minimalny jawi się jako narzędzie służące do walki z unikaniem opodatkowania przez duże korporacje. I o ile utrudnienie przenoszenia zysków do rajów podatkowych, celem obniżenia zobowiązań podatkowych, może być działaniem zrozumiałym, to mamy też drugą stronę medalu. Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego nie pozostanie bowiem bez wpływu na koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Ich zwiększenie może natomiast zniechęcić do tworzenia nowych inwestycji i miejsc pracy. Trudno zatem o jednoznaczną ocenę jego wprowadzenia. Istotnym jednak jest, aby poszczególne państwa ściśle współpracowały ze sobą w celu zapewnienia spójnego stosowania globalnego podatku minimalnego. Pozostając w zwłoce z wprowadzeniem odpowiednich przepisów, Polska póki co z zobowiązania tego się nie wywiązuje.
Artykuł stanowi część cyklu „Wolność Gospodarcza„, prowadzonego na łamach Bezprawnika w ramach projektu realizowanego z Fundacją Wolności Gospodarczej. To założona w 2021 roku fundacja, której filarami jest liberalizm gospodarczy, nowoczesna edukacja, członkostwo Polski w Unii Europejskiej i państwo prawa. Więcej o działalności i bieżących wydarzeniach możecie przeczytać na łamach tej strony internetowej.
