Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która znowelizowała Kodeks wyborczy. Lex Zdanowska, jak ochrzciła tę nowelizację opozycja, zawdzięcza tę nazwę zaostrzeniu rygorów dotyczących biernego prawa wyborczego na włodarzy gmin.
Nowelizacja, która uzyskała dziś podpis prezydenta, pozbawia biernego prawa wyborczego w wyborach na wójta, burmistrza i prezydenta miasta wszystkie osoby skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. Nie tylko skazane na karę pozbawienia wolności. Prezydent Łodzi Hanna Zdanowska, która została skazana na karę grzywny, utraci więc bierne prawo wyborcze. Włodarz gminy będzie zatem podlegał tu takim wymogom, jakie dziś spełnić musi pracownik samorządowy czy pracownik służby cywilnej.
Komisje wyborcze po zmianie
W wyborach samorządowych, tak jak w zeszłym roku, będą dwie obwodowe komisje: ds. przeprowadzenia głosowania i ds. ustalenia jego wyników. Ale w wyborach prezydenckich, parlamentarnych i europejskich ta sama komisja przeprowadzi głosowanie i policzy głosy. Skład liczebny komisji zależeć będzie od liczby mieszkańców. W najmniejszych obwodach, do 1000 ludności, w komisji zasiądzie 7 osób. W tych do 2000 – 9, do 3000 – 11, a powyżej 3000 – 13. Obwody utworzone przy szpitalach, domach pomocy społecznej, zakładach karnych czy aresztach śledczych komisje liczyć będą 5 członków. W komisjach będą mogli zasiadać członkowie rodzin kandydatów, pod warunkiem, że będą oni kandydowali w innych okręgach. We wszystkich wyborach termin zgłaszania kandydatów na członków obwodowej komisji wyborczej upłynie 30 dni przed dniem głosowania.
Okręgowe komisje wyborcze będą liczyły od 4 do 10 sędziów, a rejonowe komisje wyborcze – 4 sędziów. Okręgowym i rejonowym komisjom z urzędu będzie przewodniczył komisarz wyborczy, od którego Kodeks wyborczy nie wymaga bycia sędzią.
Nowelizacja ma usprawnić również prace Państwowej Komisji Wyborczej poprzez przyznanie jej prawa do podejmowania uchwał w trybie obiegowym większością głosów przy kworum 2/3. Członek PKW będzie mógł złożyć sprzeciw wobec takiego trybu, co będzie skutkowało rozpatrzeniem projektu uchwały na posiedzeniu.
Głosowanie bez meldunku
Kodeks wyborczy został zmieniony także w zakresie procedury wpisania do rejestru wyborców. Osoby stale zamieszkujące w danej gminie, ale bez meldunku na pobyt stały, zostaną wpisane na wniosek. Decyzję o wpisaniu bądź odmowie wpisania wyda, jak dotąd, wójt (burmistrz lub prezydent). Będzie miał na to 5 dni, a nie, jak dotąd, 3.
W razie zwycięstwa dotychczasowy mandat wygaśnie
Poseł, senator lub poseł do Parlamentu Europejskiego wybrany na radnego, wójta, burmistrza lub prezydenta, nadal będzie automatycznie obejmował nowy mandat. A co za tym idzie, będzie tracić dotychczasowy. Nowością będzie działanie tego mechanizmu w drugą stronę. Radny, wójt, burmistrz czy prezydent wybrany na krajowego lub europejskiego parlamentarzystę, również obejmie nowy mandat automatycznie. Nie będzie już miał 2 tygodni na podjęcie decyzji, czy objąć nowy mandat, czy pozostać przy starym. Zapobiega to wystawianiu fałszywych lokomotyw wyborczych, które zdobędą wagon głosów, ale nie obejmą mandatu lekceważąc głosy wyborców.
