Zasiłek stały, okresowy, celowy. Składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne. Posiłek, niezbędne ubrania, a nawet pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych. Katalog świadczeń z pomocy społecznej jest dość szeroki. I bardzo dobrze, bo z zasady pomoc ta powinna trafiać do najbardziej potrzebujących. Nie powinna być ona jednak źródłem stałego utrzymania, o czym niektórzy jej beneficjenci czasami zapominają.
Cele pomocy społecznej
Głównym celem pomocy społecznej jest udzielanie wsparcia w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb osoby i rodziny. Rzeczone wsparcie ma zapobiegać trudnym sytuacjom życiowym i umożliwiać życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Wszelkie podejmowane zaś w ramach udzielanej pomocy działania powinny zmierzać do życiowego usamodzielnienia beneficjentów pomocy. Przy czym w celu rozwiązania trudnej sytuacji życiowej, niezbędnym jest współdziałanie świadczeniobiorcy z organem do spraw pomocy społecznej. Wszelkie więc zgłaszane potrzeby powinny być uwzględnione o ile odpowiadają celom pomocy społecznej. Z tego powodu rodzaj, formę i rozmiar świadczeń, dobiera się odpowiednio do okoliczności, w związku z którymi udzielana jest pomoc.
Pomoc społeczna nie służy zapewnieniu stałego źródła utrzymania
Istotą przyznawanych świadczeń z pomocy społecznej jest ich pomocniczość i czasowość. Za sukces należy bowiem uznać sytuację, w której udzielona pomoc pozwoli na tyle poprawić sytuację życiową beneficjenta, że nie będzie on już w przyszłości tej pomocy potrzebował. Jak słusznie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 października 2023 r., I OSK 1517/21:
Przyjęty model pomocy społecznej nie bazuje na założeniu, że świadczenia z pomocy służą zapewnieniu stałego źródła utrzymania i zaspokojenia w efekcie wszystkich bytowych potrzeb (…).
Co istotne, organ do sprawy pomocy społecznej udzielając wsparcia bazuje na doświadczeniu i wiedzy dotyczącej danej sytuacji. Przyznana pomoc powinna być przede wszystkim racjonalna i celowa. Wszelkie próby polegające na zapewnieniu sobie dzięki niej stałego źródła utrzymania są nieuprawnione. Omawiając w wyżej przytoczonym wyroku zasady pomocy społecznej, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał na subsydiarny i doraźny charakter pomocy. Pomocniczość i czasowość przyznanego wsparcia powinna być więc nakierowana na współdziałanie i przezwyciężanie trudnej sytuacji życiowej, a nie bierność i oczekiwanie na zaspokojenie wszelkich swoich potrzeb przez pomoc społeczną. Pomoc, jak wskazuje słownikowa definicja jest bowiem działaniem zmierzającym do poprawienia czyjejś sytuacji. Jednak bez współdziałania samej osoby zainteresowanej, trudno będzie osiągnąć jej podstawowy cel, jakim jest przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej.
