Egzekucja alimentów – wszystko, co musisz wiedzieć [KOMPENDIUM]

Egzekucja alimentów przez komornika sądowego – wszystko, co musisz wiedzieć, ale boisz się zapytać.

Alimenty to nie prezenty, to określona w sumie pieniężnej należność, jaka należy się alimentowanemu – z reguły dziecku. Wysokość alimentów określona jest w orzeczeniu sądowym. Gdy zobowiązany do ich płacenia robi to tak, jak powinien – czyli terminowo i w pełnej wysokości – to problemu nie ma. Ale co zrobić, gdy dłużnik alimentacyjny uchyla się od ciążącego na nim obowiązku? W tym tekście wyjaśnimy, co należy przygotować, aby złożyć wniosek egzekucyjny do komornika, a także jak będzie wyglądał dalszy tok postępowania: jakie są uprawnienia komornika, jak będzie wyglądało ustalanie majątku dłużnika i co z takim majątkiem komornik może zrobić. Wyjaśnimy również, co jest potrzebne do uzyskania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego, gdy wysiłek podjęty przez komornika nie przyniesie efektu.

Egzekucja alimentów – na początku zawsze jest sąd

O tym, czy komornik sądowy będzie mógł w ogóle zająć się egzekucją alimentów, decyduje sąd. Nie można co prawda wykluczyć np. ustalenia obowiązku alimentacyjnego w formie aktu notarialnego, który – po zaopatrzeniu przez sąd w tzw. klauzulę wykonalności – również może być podstawą egzekucji. To jednak wciąż rzadko spotykana forma ustalenia obowiązku alimentacyjnego, a w zdecydowanej większości przypadków to sąd podejmuje decyzję – czy to w formie wyroku, czy np. postanowienia zatwierdzającego ugodę między stronami sądowego sporu.

Specyficzną formą orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny jest postanowienie o zabezpieczeniu, które jeszcze przed ostateczną decyzją zobowiązuje określoną osobę do łożenia określonych sum pieniędzy. Takie postanowienie pozwala mieć pewność, że alimentowani (z reguły dzieci) będą otrzymywać należne im świadczenia jeszcze przed zakończeniem sprawy sądowej prawomocnym wyrokiem, co – w przypadku sporu np. między wkrótce byłymi małżonkami – może potrwać dużo czasu. A dzieci muszą za coś jeść, prawda?

Istotnym jest, aby sądowy werdykt, niezależnie od jego formy, był zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Nie należy jej mylić z krótką wzmianką o prawomocności orzeczenia. Klauzula wykonalności, która znajdzie się na orzeczeniu, zawiera treść:

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, dnia ….. 20….. r. Sąd ….. w ….. / Referendarz sądowy w Sądzie ….. w ….. stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości / w zakresie ….. oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy.

Co do zasady, sąd nadaje klauzulę wykonalności w takiej sytuacji z urzędu (art. 1082 kodeksu postępowania cywilnego):

Tytułowi egzekucyjnemu, zasądzającemu alimenty, sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł wykonawczy doręcza się wówczas wierzycielowi z urzędu.

Wniosek o wszczęcie egzekucji alimentów

Jeśli dłużnik alimentacyjny nie płaci sum określonych przez sąd, to mając w ręku orzeczenie uprawniające do wszczęcia egzekucji (tj. tytuł wykonawczy), można udać się do komornika sądowego, aby ten wszczął egzekucję. Wniosek należy zgłosić do komornika właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika; wniosek o wszczęcie egzekucji można zgłosić również do komornika sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela. Wniosek taki nie podlega żadnej opłacie, a wydatki w toku postępowania (np. koszty korespondencji) pokrywa sąd.

Ważne, aby do wniosku załączyć otrzymany od sądu odpis orzeczenia – nie może być to jego kopia. Pod wnioskiem należy się czytelnie podpisać. Za niepełnoletnich wniosek składa i podpisuje ich przedstawiciel ustawowy (np. matka lub ojciec). Wiosek powinien zawiera wskazanie adresów stron postępowania, a także numer rachunku bankowego, na który komornik miałby przelewać wyegzekwowane kwoty. To ostatnie nie jest obligatoryjne, ale w razie braku takiej adnotacji komornik będzie alimenty przekazywał przekazem pocztowym.

We wniosku należy wskazać, jaka jest wysokość zaległości. Jeśli dłużnik jedynie częściowo spłacał swoje zobowiązanie, wówczas należy wskazać dokładne daty i kwoty wpłat – pozwoli to na precyzyjne ustalenie przez komornika wysokości zadłużenia. Jeśli posiadamy informacje o majątku dłużnika (np. gdzie pracuje, czy posiada samochód lub nieruchomość), to warto takie informacje zawrzeć we wniosku egzekucyjnym, przyspieszy to bowiem postępowanie.

Wielu komorników udostępnia przykładowe wnioski na swoich stronach internetowych, można się więc nimi posiłkować przy wypełnianiu wniosku. Warto też rozważyć opcję wypełnienia wniosku bezpośrednio w kancelarii komornika sądowego, korzystając – jeśli jest taka możliwość – z pomocy pracowników kancelarii.

Przebieg postępowania o egzekucję alimentów

Jednak nawet brak jakichkolwiek informacji (poza adresem) o dłużniku nie będzie dla komornika przeszkodą. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, obowiązkiem komornika sądowego jest przeprowadzenia – jak to ładnie określono – dochodzenia w celu ustalenia majątku dłużnika. Ba, w takim dochodzeniu może pomóc Policja, która ustali źródło pracy i miejsce zamieszkania dłużnika. Komornik dokona również stosownych zapytań w trybie art. 761 kodeksu postępowania cywilnego: do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, urzędu skarbowego, Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców i innych instytucji. Zapytania takie są zwolnione z opłat.

Ustaliwszy składniki majątku dłużnika komornik będzie mógł przystąpić do ich zajęcia. Prawo przewiduje pewne specjalne regulacje dotyczące zajęcia majątku na poczet świadczeń alimentacyjnych:

• potrąceniom ulega 60% wynagrodzenia za pracę, a kwota wolna (tj. minimalne wynagrodzenie za pracę) nie znajduje zastosowania;
• nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń z rachunku bankowego (3/4 minimalne wynagrodzenia za pracę miesięcznie);
• komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba że przedstawi ona dowód, że ruchomości są jej własnością.

Fundusz Alimentacyjny wymaga zaświadczenia? Komornik pomoże!

Niekiedy egzekucja alimentów jest bezskuteczna – dłużnik nie pracuje albo się ukrywa, nie ma nieruchomości czy ruchomości podlegających zajęciu. Wówczas komornik – na wniosek – wydaje zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Z takim zaświadczeniem można udać się do ośrodka pomocy społecznej, w którym uzyska się informacje o szczegółach procedury uzyskania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.

Jeśli masz pytania dotyczące egzekucji alimentów – bo życie potrafi sprawić niespodzianki, o jakich autorom kodeksów się nigdy nie śniło – warto zapytać się prowadzącego sprawę komornika o wyjaśnienia. Można też skorzystać z możliwości skontaktowania się z Krajową Radą Komorniczą; szczegóły znajdziecie w poście poniżej oficjalnego fanpejdża Krajowej Rady Komorniczej.

Wpis powstał w ramach wspólnej akcji Bezprawnika i Krajowej Rady Komorniczej, zainicjowanej w celu popularyzacji usług oraz lepszej świadomości społecznej na temat roli komornika.