Jakiś czas temu napisałem, że komornicy to cisi bohaterowie wymiaru sprawiedliwości. Tacy Batmani, choć niedziałający pod osłoną nocy, to w mało dostrzegalny sposób wykonujący swoją robotę: przymusowe egzekwowanie sądowych orzeczeń. I, trzymając się tej analogii, tak jak mieszkańcy Gotham wzywali pomocy Bruce'a Wayne'a Batmana za pomocą stosownego znaku świetlnego, tak wierzyciel - chcąc skorzystać z pomocy komornika sądowego - musi złożyć wniosek egzekucyjny wraz ze stosownymi dokumentami. Jak to zrobić?
Jak napisać wniosek egzekucyjny?
Postępowanie egzekucyjne - bo tak nazywa się procedura przeprowadzana przez komornika - rozpoczyna się złożeniem przez wierzyciela wniosku o wszczęciu egzekucji. Wniosek taki może być złożony w dwóch formach: pisemnej oraz elektronicznej, przy czym ten ostatni jest zarezerwowany wyłącznie dla dla orzeczeń wydanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym (EPU).
Jeśli roszczenie, którego dochodziliśmy przed sądem, zostało wydane w „tradycyjnym” postępowaniu, wniosek musi przyjąć formę pisemną. Co powinien zawierać wniosek o wszczęcie egzekucji? Precyzują to przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z jego zapisami, wniosek taki powinien przede wszystkim spełniać ogólne warunki stawiane pismom procesowym w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że wniosek o wszczęcie egzekucji powinien w szczególności zawierać:
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
- oznaczenie organu egzekucyjnego (komornika sądowego), do którego jest kierowany;
- dane stron postępowania (wierzyciel, dłużnik) z podaniem ich adresów;
- określenie rodzaju pisma (np. „wniosek o wszczęcie egzekucji”);
- osnowa, czyli zasadnicza treść wniosku;
- podpis wnioskodawcy lub jego pełnomocnika/przedstawiciela ustawowego;
- wymienienie załączników.
W treści wniosku musi się w szczególności znaleźć wskazanie świadczenia, które ma być spełnione - z reguły będzie to świadczenie pieniężne (zapłata określonej kwoty). Może to być również tzw. świadczenie niepieniężne (np. obowiązek wydania i opróżnienia lokalu). We wniosku należy wskazać, czy dochodzimy całego roszczenia wynikające z treści tytułu wykonawczego, czy tylko część, bo dłużnik np. spłacił część długu. To niezwykle istotna kwestia, bo komornik - zgodnie z regułą określoną w art. 804 kodeksu postępowania cywilnego - nie jest uprawniony do badania tego, czy roszczenie wynikające z tytułu wykonawczego jest zasadne.
Właściwość miejscowa i sposoby egzekucji - kiedy mają znaczenie?
Obecnie wierzyciel ma - zgodnie z art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji - „prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio”. Oznacza to, że sprawę przeciwko dłużnikowi z Gdańska może prowadzić komornik działający przy Sądzie Rejonowym w Sopocie. W takiej sytuacji wierzyciel musi złożyć oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika - taki wpis powinien się znaleźć we wniosku egzekucyjnym. Co ważne, z uwagi na wprowadzone jakiś czas temu limity dotyczące liczby przyjmowanych spraw spoza rewiru, warto się upewnić (np. telefonicznie), czy wybrany przez nas komornik może przyjąć sprawę spoza swojego rewiru.
Obecnie wierzyciel nie ma obowiązku - jak jeszcze do niedawna - wskazywania tzw. sposobów egzekucji, czyli określenia, jakiego rodzaju składniki majątku ma zająć komornik na poczet zadłużenia (np. ruchomości czy rachunki bankowe). W obowiązującym stanie prawnym wniosek o wszczęcie egzekucji umożliwia prowadzenie egzekucji według wszystkich dopuszczalnych sposobów. Nie dotyczy to natomiast egzekucji z nieruchomości - w tym zakresie wierzyciel musi wprost (na przykład podając numer ksiegi wieczystej dla nieruchomości) określić, z jakiej nieruchomości komornik ma przeprowadzić egzekucję.
Tytuł wykonawczy - niezbędny załącznik do (prawie) każdego wniosku egzekucyjnego
Do wniosku o wszczęcie egzekucji należy obligatoryjnie załączyć tytuł wykonawczy. Co ważne - nie może być to kserokopia (nawet kolorowa), lecz oryginał. Jeśli tytuł wykonawczy został wydany w EPU, ale wniosek do komornika jest składany nie w formie elektronicznej, lecz tradycyjnej (prawo przewiduje taką możliwość), do wniosku należy załączyć wydruk tytułu wykonawczego - komornik wówczas dokona weryfikacji jego autentyczności w systemie elektronicznym i odnotuje w nim wszczęcie postępowania.
Czym jest tytuł wykonawczy? Zgodnie z art. 776 kpc „tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej”. Tytułami egzekucyjnymi są natomiast:
- orzeczenie sądu (np. wyrok, nakaz zapłaty) prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
- orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
- inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
- akt notarialny w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
Tytuł wykonawczy - bez klauzuli wykonalności ani rusz
Oznacza to, że - co do zasady - tytuł dołączany do wniosku egzekucyjnego musi zawierać tzw. klauzulę wykonalności, czyli umieszczonym na tytule potwierdzeniem o treści:
W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, dnia ..... 20..... r. Sąd ..... w ..... / Referendarz sądowy w Sądzie ..... w ..... stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości / w zakresie ..... oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy
Jeśli zamiast postępowania egzekucyjnego ma zostać wszczęte tzw. postępowania zabezpieczające, do wniosku należy załączyć odpowiednie postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia lub nieprawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym, który z mocy prawa stanowi tytuł zabezpieczenia. W przypadku, gdy sąd wydał postanowienie o zabezpieczeniu, należy dołączyć dwa dokumenty - samo postanowienie z nadaną (z urzędu) klauzulą wykonalności oraz odpis postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wraz z uzasadnieniem, który to odpis komornik doręczy obowiązanemu (dłużnikowi).
Czy wniosek o wszczęcie egzekucji wiąże się z kosztami?
Obecnie złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji w większości przypadków nie jest uzależnione od wniesienia opłaty - jak ma to np. miejsce przy wniesieniu powództwa. Wyjątkiem są dwa rodzaje postępowań:
- postępowanie zabezpieczające;
- egzekucja świadczeń niepieniężnych (np. eksmisja).
W tym pierwszym przypadku uprawniony jest zobowiązany do wniesienia opłaty w wysokości 2% zabezpieczanego roszczenia. Jeśli taka opłata nie zostanie wniesiona wraz z wnioskiem, komornik wezwanie składającego wniosek o uiszczenie opłaty. W przeciwnym wypadku wniosek będzie musiał być zwrócony. Nie dotyczy to specyficznego rodzaju postępowań zabezpieczających, jakimi są zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych - te bowiem, mimo swojej nazwy, są de facto specyficznym postępowaniem egzekucyjnym.
W przypadku egzekucji świadczeń niepieniężnych wysokość opłaty jest uzależniona od rodzaju egzekwowanego świadczenia. I tak, wysokość opłaty stałej wynosi w przypadku egzekucji:
- odebrania rzeczy ruchomej: 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (dalej: pwm);
- wprowadzenie w posiadanie nieruchomości i usunięcie z niej ruchomości: 40% pwm (w przypadku przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych opłatę pobiera się od każdej izby składającej się na pomieszczenie przedsiębiorstwa);
- wprowadzenie zarządcy w zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa oraz za wprowadzenie dozorcy w dozór nieruchomości: 40% pwm;
- opróżnienie lokalu z rzeczy lub osób: 40% pwm (odrębną opłatę pobiera się od każdej izby);
- dokonanie spisu inwentarza albo innego spisu majątku: 10% pwm za każdą rozpoczętą godzinę;
- wprowadzenie wierzyciela w posiadanie (w innych przypadkach niż wymienione wcześniej): 25% pwm
- opieczętowanie lub zdjęcie pieczęci, bez dokonywania równoczesnego spisu: 4% pwm (za każdą opieczętowaną izbę);
Zaliczka na wydatki
Przy wszczęciu egzekucji komornik może natomiast zwrócić się do wierzyciela o uiszczenie zaliczki na wydatki. Nie są to jednak wydatki (koszty) komornika, lecz innych podmiotów. Zaliczka może być bowiem dokonana np. w celu dokonania zapytań do różnych instytucji w celu ustalenia majątku dłużnika. Za udostępnienie takich danych ZUS czy urząd skarbowy wymagają opłat - i to właśnie na nie przeznaczone są zaliczki.
Zaliczkę można również pobrać na koszty korespondencji (komornik jest zobligowany do wysyłania listów poleconych za zwrotnym potwierdzeniem odbioru) czy inne koszty niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji, jak np. kosztów ślusarza czy transportu specjalistycznego w przypadku opróżnienia lokalu.
Komornik wzywa do uiszczenia zaliczki pod rygorem niedokonania zawnioskowanych czynności, które wiążą się z wydatkami.
Zlecenie poszukiwania majątku dłużnika
Zgodnie z art. 801 kodeksu postępowania cywilnego:
Jeżeli wierzyciel albo sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji albo uprawniony organ żądający przeprowadzenia egzekucji nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, komornik wzywa dłużnika do złożenia wykazu majątku lub innych wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia egzekucji.
Jeśli czynności te nie pozwoliły na ustalenie majątku dłużnika, „wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika”. Wniosek taki wymaga uiszczenia opłaty stałej w wysokości 2% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jak wskazują znawcy prawa egzekucyjnego, wniosek o poszukiwanie majątku może być złożony już we wniosku egzekucyjnym, jednak komornik może go wykonać dopiero po wypełnieniu przesłanek z cytowanego wyżej art. 801 kpc.
Co ważne – wszystkie poniesione przez wierzyciela koszty (zaliczki na zapytania, korespondencję, opłata za zlecenie poszukiwania majątku dłużnika etc.) są pokrywane w pierwszej kolejności z wyegzekwowanych przez komornika kwot. Zgodnie z art. 1025 §1 pkt 1 kpc, koszty egzekucyjne są zaspokajane w pierwszej kolejności.
Jeśli w postępowaniu egzekucyjnym nie uda się ich wyegzekwować, na tytule wykonawczym komornik wskaże wysokość poniesionych przez wierzyciela kosztów, co umożliwi ewentualne ich wyegzekwowanie w przyszłości. Roszczenie określone tytułem wykonawczym przedawnia się bowiem dopiero po upływie lat dziesięciu, a każde wszczęcie egzekucji przerywa bieg przedawnienia.
Wpis powstał w ramach wspólnej akcji Bezprawnika i Krajowej Rady Komorniczej, zainicjowanej w celu popularyzacji usług oraz lepszej świadomości społecznej na temat roli komornika.
