Jeżeli od popełnienia przez nas przestępstwa lub wykroczenia minął odpowiedni czas, nie możemy już zostać za nie ukarani. Czas ten jest jednak zależny od rodzaju naszego czynu. Przedawnienie karalności zabójstwa ustaje po 40 latach, udział w bójce, czy pobiciu przedawni się po 5 latach, a odpowiedzialność za wykroczenia (na przykład drogowe) po roku lub po dwóch latach. Czasem jednak termin przedawnienia może ulec zawieszeniu.
Na przedawnienie poczekamy dłużej – to pokłosie COVID
Ustawa o COVID-19 wprowadzała zawieszenie biegu przedawnienia karalności za przestępstwa na czas trwania stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego. Oznacza to więc, że zgodnie z covidowymi regulacjami, zawieszenie biegu terminu tego przedawnienia trwałoby około 3 lat (stan epidemii został wprowadzony w 2020 roku, a stan zagrożenia epidemicznego ostatecznie został zniesiony w roku 2023).
Tak więc, jeżeli do pobicia doszłoby w 2019 roku, to zgodnie z przepisami kodeksu karnego, przedawnienie karalności tego czynu miałoby miejsce w 2024 roku. Jednak termin uległ zawieszeniu w latach 2020-2023, tak więc sprawca pobicia mógłby się czuć „bezpieczny” dopiero w roku 2027.
Sprawdź polecane oferty
Allegro 1200 - Wyciągnij nawet 1200 zł do Allegro!
Citi Handlowy
Telewizor - Z kartą Simplicity możesz zyskać telewizor LG!
Citi Handlowy
RRSO 20,77%
Zawieszenie biegu przedawnienia karalności może być niekonstytucyjne
Takie regulacje zostały zakwestionowane przez obywateli, sprawa trafiła m.in. do Rzecznika Praw Obywatelskich, który przyjrzał się tym regulacjom i wystosował odpowiednie uwagi do Trybunału Konstytucyjnego, który również zajmuje się tym zagadnieniem. Zdaniem RPO, wątpliwości w tym przypadku dotyczą m.in. działania przepisu wstecz (czyli względem czynów popełnionych jeszcze przed pandemią). Jak zauważył RPO:
Trybunał Konstytucyjny zajął się już tym tematem
Rzecznik Praw Obywatelskich zajął stanowisko w sprawie przepisów 29 stycznia 2023 roku. Warto jednak zauważyć, że TK pochylił się już nad tym problemem, czego dowodem jest wyrok z 12 grudnia 2023 roku (z dnia 12 grudnia 2023 r., Sygn. akt P 12/22). Skład orzekający stwierdził, że:
Skutkiem tego wyroku jest uchylenie przepisu z ustawy covidowej, powodującego zawieszenie biegu przedawnienia karalności czynu:
Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku przedawnienia karalności za wykroczenia
W przypadku postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, w którym wypowiedział się Rzecznik Prawo obywatelskich mowa o przedawnieniu karalności w przypadku przestępstw. Nieco inaczej wygląda sytuacja przedawnienia karalności za wykroczenia.
W tym przypadku termin przedawnienia jest znacznie krótszy i wynosi co do zasady rok, a w przypadku, gdy wszczęte zostało w tej sprawie postępowanie, dwa lata od zakończenia postępowania (tak, ta druga regulacja znacznie wydłuża przedawnienie karalności). W tym przypadku również COVID spowodował zawieszenie biegu terminu przedawnienia się karalności, jednak zdaniem Sądu Najwyższego, na bardzo krótki czas.
Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2024 roku (II KK 11/24):
Tak więc w tym przypadku mówimy o bardzo krótkim terminie zawieszenia – bowiem zaledwie 1,5-miesięcznym. Zapewne z tego powodu problemów dotyczących przedawnienia karalności i ewentualnego wydłużenia tego terminu jest znacznie mniej.
