Polskie prawo uważa przysposobienie za silną więź. Tym samym rozwiązanie adopcji jest możliwe jedynie w wyjątkowych przypadkach. Za takie nie uznaje się konfliktu rodzinnego, czy urodzenia biologicznego dziecka. Co więcej, nawet po wyroku sądu dziecko co do zasady zostaje przy nazwisku swoich adopcyjnych rodziców. Skutki orzeczenia sądu sięgają jednak dużo dalej i dotyczą m.in. alimentów oraz dziedziczenia.
Rozwiązanie adopcji tylko z ważnych powodów
Adopcja w wielu przypadkach jest dla małoletnich niezwykłą szansą na ciepły dom i kochających rodziców. Ci z kolei stają przed wielkim wyzwaniem jakim jest wychowanie, które niesie za sobą wiele pięknych, ale i trudnych chwil. Są takie sytuacje kiedy pomimo starań jednej ze stron, przysposobienie okazuje się być nietrafionym rozwiązaniem. W takich przypadkach zarówno rodzice, jak i przysposobiony mogą wystąpić do sądu z żądaniem rozwiązania łączących ich więzi.
Trzeba mieć jednak świadomość, że kodeks rodzinny i opiekuńczy obrazuje adopcję jako swego rodzaju dozgonną więź, którą rozwiązać można tylko wyjątkowo. Przede wszystkim takie rozstrzygnięcie jest wykluczone w przypadku przysposobienia całkowitego. Jest to rodzaj adopcji, na którą rodzice przysposobionego wyrazili zgodę przed sądem opiekuńczym, bez wskazania osoby przysposabiającego.
Z całą pewnością za ważny powód do ustania adopcji nie uznaje się z kolei trudności wychowawczych napotkanych przez rodziców adopcyjnych. Co więcej, przysposobiony nie ma co liczyć na rozwiązanie adopcji w sytuacji zaniedbywania obowiązków rodzicielskich przez przysposabiającego. Sądy stoją też na jednoznacznym stanowisku, że urodzenie się biologicznego dziecka małżeństwu, które do tej pory nie mogło mieć własnego potomstwa, nie może stanowić powodu do zakończenia przysposobienia. Podobnie oceniane jest też pogorszenie się relacji pomiędzy rodzicami adopcyjnymi, a nawet ich rozwód.
Kiedy zatem sądy orzekają rozwiązanie przysposobienia? Za ważne powody uznaje się diametralną poprawę sytuacji materialnej dziecka, która nastąpiłaby w skutek rozwiązania adopcji. W przeszłości takie orzeczenia zapadały też w przypadku stwierdzenia wadliwości postępowania adopcyjnego oraz całkowitej obojętności dziecka wobec przysposabiających i nieustannym pobycie u biologicznej matki.
Przysposobienie nie zawsze oznacza powrót do starego nazwiska
Często powielanym, błędnym twierdzeniem odnośnie skutków rozwiązania adopcji jest powrót do poprzedniego nazwiska przez przysposobionego. Tymczasem orzeczenie sądu nie zawsze powoduje takie konsekwencje. Zgodnie z przepisami regułą jest pozostawienie nazwiska rodziców adopcyjnych, a także nadanego przez nich imienia lub imion. Na wniosek jednej ze stron, sąd może jednak z ważnych powodów orzec powrót do poprzedniego nazwiska. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje, gdy przysposobiony swoim karygodnym zachowaniem godził w dobre imię rodziców adopcyjnych lub na odwrót. Nie sposób wtedy odmówić wnioskującemu posiadania słusznego interesu w dokonaniu zmiany.
Skutków rozwiązania adopcji jest jednak znaczenie więcej. Przede wszystkim dotyczą one ustania wszelkich więzów pokrewieństwa i powinowactwa z rodziną adopcyjną. W przypadku małoletnich przysposabiający rodzice tracą przysługującą im władzę rodzicielską, a także prawo do kontaktów. Bardzo istotną kwestią jest też spadkobranie. Rozwiązanie powinowactwa sprawia bowiem, że przysposobiony zostaje wyłączony z dziedziczenia ustawowego po rodzicach adopcyjnych.
Co do zasady ustanie więzi pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym wpływa też na zakończenie obowiązku alimentacyjnego względem tego drugiego. Nie zawsze jednak rodzice adopcyjni kończą finansowe wspieranie dziecka wraz z uprawomocnieniem się wyroku sądowego. Przepisy dopuszczają bowiem utrzymanie w mocy obowiązku łożenia na utrzymanie przysposobionego, a sądy regularnie z tego rozwiązania korzystają, zwłaszcza w przypadku niepełnoletnich. Wszystko zależy jednak od okoliczności, a zwłaszcza oceny sytuacji życiowej przysposobionego. W przypadku, gdy nie posiada on jeszcze własnych zdolności zarobkowych ustalenie alimentów na określony czas jest niemal pewne.
