Sąd wydał wspomniane postanowienie w czerwcu 2020 r. i dotyczyło ono pierwszego lockdownu z okresu marzec – maj. Przedsiębiorca złożył wniosek o zabezpieczenie poprzedzający tzw. pozew z rebus sic stantibus. W ramach takiego wniosku można domagać się, aby sąd tymczasowo, jeszcze przed rozstrzygnięciem sprawy, zmienił treść umowy łączącej strony.

Żądanie przedsiębiorcy w ramach wniosku o zabezpieczenie dotyczyło obniżki czynszu lokalu w galerii handlowej począwszy od maja. Swoje roszczenie przedsiębiorca opierał m.in. na fakcie, że wobec lockdownu odnotował poważny spadek dochodów, a z uwagi na załamanie rynku turystycznego (który to bezpośrednio wiąże się z przedmiotem jego działalności tj. m.in. handlem walizkami, torbami i akcesoriami podróżnymi) spadek czeka go też w przyszłości.

Można nie zgadzać się orzeczeniem sądu, który w czerwcu stwierdził, że po pierwszym lockdownie niekoniecznie dojdzie do spadku dochodów. W treści uzasadnienia stwierdził m.in.:

Z perspektywy czasu widzimy jednak, jak bardzo sąd się w tej sprawie pomylił. Nie dość, że wciąż słyszymy o kolejnych obostrzeniach dotyczących podróżowania, to ostatecznie zarządzono częściowo drugi lockdown. Obecnie nikt nie powinien mieć wątpliwości, że przedsiębiorców czeka nie tylko poważny spadek dochodów, ale wręcz walka o przetrwanie.

Pozew z rebus sic stantibus może zmierzać do obniżenia czynszu z powodu nadzwyczajnej zmiany okoliczności, której strony nie mogły przewidzieć w chwili zawierania umowy. Nie da się ukryć, że pandemia i lockdowny wprost wpisują się w tę definicję. Minus tego rozwiązania jest taki, że pieniądze na czynsz kończą się przedsiębiorcom teraz, a postępowanie sądowe może trwać latami. Sądowe obniżenie czynszu na skutek wyroku wydanego za paręnaście miesięcy niczyjej firmy nie uratuje.

Remedium na ociężałość sądów może być wniosek o zabezpieczenie takiego roszczenia. Uwzględniając wniosek sąd może uregulować wzajemne zobowiązania stron do czasu rozpatrzenia postępowania (w tym np. wysokość czynszu). Teoretycznie sąd rozpoznaje wniosek o zabezpieczenie w terminie tygodnia od jego wpływu. Nie zawsze jest to termin realny – ale bez wątpienia wnioski o zabezpieczenie sądy rozpatrują stosunkowo szybko. Każdy przedsiębiorca, któremu kontrahent odmówił renegocjacji warunków umowy na czas pandemii, powinien zastanowić się nad taką formą zabezpieczenia swoich interesów.

Wspomniane orzeczenie to postanowienie SO w Warszawie z dnia 18 czerwca 2020 r. (sygn. akt XXVI GCo 109/20). Zgodnie z informacją na portalu orzeczeń sądów powszechnych nie jest prawomocne.