Środki z ZFŚS muszą być przeznaczone na działalność socjalną
Pracodawcy zatrudniający określoną liczbę pracowników muszą utworzyć w zakładzie pracy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Warunki przyznawania tych świadczeń zobowiązani są oni ustalić w wewnętrznym regulaminie. Ustawa zawiera jednak kilka wytycznych. Jednym z nich jest zasada, że środki z funduszu muszą być przeznaczone na działalność socjalną. Okazuje się, że ZUS rozumiał to pojęcie zbyt dosłownie.
Czym jest działalność socjalna?
Działalność socjalna, zgodnie z ustawą, to usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
ZUS uznawał, że każde z powyższych świadczeń, powinno być przyznawane pracownikowi w oparciu o jego sytuację życiową, rodzinną i materialną. Tym samym, tzw. darmowe żłobki przyzakładowe czy imprezy integracyjne mogłyby być dostępne wyłącznie dla tych pracowników, którzy spełniają kryteria socjalne.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Sądy stanęły po stronie pracowników
Szczęśliwie, sądy wypracowały zgodną linię orzeczniczą. Orzekły, że kryterium socjalne nie odnosi się do wszystkich świadczeń z ZFŚS, a jedynie tych, które są ulgowymi świadczeniami i usługami. Oznacza to, że regulaminy zakładowe mogą przewidywać powszechną dostępność, na równych zasadach dla wszystkich pracowników, w zakresie imprez integracyjnych, masowych oraz organizowania wycieczek. Takie świadczenia nie są uwzględniane w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Według orzecznictwa sądów takie aktywności są rodzajem rekreacji lub wypoczynku, a nie ulgowym świadczeniem czy usługą.
Co więcej, w wyroku z 2021 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu zauważył, że ZUS, chcąc podważyć dane świadczenie musi każdorazowo wykazać, że w istocie nie było to świadczenia socjalne, ponieważ nie realizowało celu socjalnego. Organ nie może działać dowolnie i odwoływać się do niezdefiniowanych ustawowo kryteriów. Jeżeli zatem celem świadczenia był wypoczynek pracowników (nawet w postaci jednodniowej wycieczki), to takie świadczenie może być dostępne dla wszystkich pracowników i jednocześnie nie wlicza się do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Omawiana linia orzecznicza była potrzebna. Pracodawcy zaczynali bowiem, z obawy przed kontrolą ZUS, wprowadzać do regulaminów tylko takie świadczenia, które były uzależnione np. od zarobków. To z kolei pozbawiało szans na dostęp do świadczeń wszystkich pracowników. Miejmy nadzieję, że wyroki sądów powstrzymają ZUS przed nadmiernym podważaniem charakteru świadczeń. W przeciwnym razie, mogłoby dojść do kuriozalnej sytuacji, w której integrować mogliby się wyłącznie pracownicy, których dochód na jednego członka rodziny, nie przekracza określonego pułapu.
