Prawo do grobu jest szeregiem uprawnień przysługujących rodzinie zmarłego, na które składa się również uprawnienia do pochówku w grobie. Często budzi to rodzinne spory, które przy okazji Wszystkich Świętych mogą odżywać na nowo. Kto może zadecydować o tym, czy zmarły może zostać pochowany w rodzinnym grobie.
Uprawnienia do grobu
Odpowiedź na powyższe pytanie jest dość oczywista – rodzina. Rodzina decyduje o miejscu pochówku zmarłego. Dotyczy to zarówno rodziny zmarłego, która stoi przed tym wyborem, jak i rodziny osoby w grobie, którego zmarły ma zostać pochowany. To również na niej spoczywa obowiązek troski o postawiony na grobie pomnik. Niestety jak często się zdarza, członkowie rodziny mają różną wizję na losy grobu, a po śmierci najbliższej rodziny poglądy te ulegają jeszcze większemu rozmyciu.
Kwestie miejsca pochówku osoby zmarłej, a w szczególności decyzję co do jego wyboru reguluje ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Artykuł 10 wskazuje, że:
Prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:
1) pozostały małżonek/ka;
2) krewni zstępni;
3) krewni wstępni;
4) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
5) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Prawo do decydowania o tym, kto może zostać pochowany w istniejący grobie, jest analogiczne. To rodzina zmarłego pochowanego w grobie może wyrazić bądź nie, zgodę na pochówek w tym miejscu.
W tym temacie wypowiedział się już zresztą Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 września 1978 r. Stwierdził on, że jeżeli grób budowany był w wyniku porozumienia dwóch lub więcej osób decyzja co do osób, których zwłoki miałyby być złożone w nim musi być podjęta wspólnie. W dalszej części dodaje:
nie można uznać, iż osoba, która wybudowała grób rodzinny, może sama decydować o prawie pochowania w nim zwłok innych osób, poza zwłokami tej osoby, dla której grób został wybudowany. Taka decyzja mogłaby godzić w uczucia członków najbliższej rodziny osoby już pochowanej, a ponadto mogłaby im utrudniać korzystanie z przykładowo wskazanych wyżej uprawnień. Trzeba więc przyjąć, że o pochowaniu zwłok w grobie mającym charakter grobu rodzinnego decydują wspólnie: osoba, która poniosła koszty jego budowy i uiściła opłaty za korzystanie z miejsca na cmentarzu, oraz członkowie najbliższej rodziny osoby, dla której grób został przeznaczony (chodzić tu będzie z reguły o osoby wymienione w art. 10 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych).
Decyzja o pochówku
Należy pamiętać, że ostateczny przywilej do podjęcia decyzji wynika bardziej z norm społecznych i obyczajowych, niż prawnych. Jest on uzależniony przede wszystkim od natężenia kultu pamięci po osobie zmarłej oraz bliskości. W praktyce można więc przyjąć, że to osoby, które opiekują się grobem, są władne podjąć decyzję o możliwość następnego pochówku w nim. Jest to również zależne od zażyłości ze zmarłym. Ewentualne spory na tym tle mogą oczywiście być rozstrzygnięte przez sąd cywilny, ale chyba każdy dostrzega, że jest to ostateczność.
Przeczytajcie też jak z prawnego punktu widzenia wygląda obowiązek sprzątania grobu.
