Dwa rodzaje odpowiedzialności materialnej
Kodeks pracy wyróżnia dwa rodzaje odpowiedzialności pracowniczej pod względem materialnym:
- odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy,
- odpowiedzialność za powierzone mienie.
W obu tych przypadkach aby mówić o powstaniu odpowiedzialności, konieczne jest spełnienie kilku warunków. Przede wszystkim pracodawca musi ponieść szkodę spowodowaną działaniem lub zaniechaniem po stronie pracownika. To pracodawca ma więc obowiązek nie tylko udowodnić istnienie i wysokość szkody, ale także wykazać, że między jej powstaniem a działaniem pracownika zachodził tzw. związek przyczynowo-skutkowy.
Pierwszy rodzaj odpowiedzialności dotyczy każdego pracownika
Bez względu na stanowisko czy rodzaj wykonywanej pracy każdy zatrudniony na umowie o pracę ponosi odpowiedzialność materialną za szkody wyrządzone pracodawcy. W przypadku tej nieumyślnej przepisy przewidują spore ograniczenie. Pracownik odpowiada do wysokości szkody, jednak maksymalnie do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia. Inaczej sytuacja wygląda przy wyrządzeniu szkody umyślnej. W takim wypadku odpowiedzialność materialna pracownika sprowadza się do konieczności zapłaty pełnego odszkodowania, nawet gdy jest to kwota znacznie przekraczająca limit trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Może się też zdarzyć, że szkodę wyrządził nie jeden, a kilku pracowników. Wtedy każdy z nich ponosi odpowiedzialność stosownie do swojej winy. Kwotę należną pracodawcy od każdego z nich ustala się więc proporcjonalnie. Jeśli nie jest to możliwe, przyjmuje się natomiast, że każdy z pracowników odpowiada w tym samym stopniu.
Nieraz też pracownik wyrządza szkodę nie tyle samemu pracodawcy, co osobie trzeciej – na przykład klientowi przedsiębiorstwa, w którym pracuje. Wtedy, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, to pracodawca musi naprawić szkodę. Nie oznacza to jednak, że pracownik pozostanie bezkarny. Pracodawca może bowiem w dalszej kolejności żądać od niego zwrotu poniesionych kosztów.
Odpowiedzialność materialna pracownika w przypadku powierzenia mienia
Drugi rodzaj odpowiedzialności dotyczy tylko niektórych grup pracowników. Mowa tu o takich osobach, którym pracodawca powierzył mienie. Pod pojęciem tym kryją się składniki majątku firmy przekazywane w użytkowanie pracownikowi. Najczęściej są więc to pieniądze, kosztowności czy przedmioty potrzebne do wykonywania swoich obowiązków – na przykład narzędzia czy odzież. Pracownik ponosi więc odpowiedzialność ich późniejszego zwrotu albo wyliczenia się z powierzonego mienia. Jeśli natomiast powierzone mienie zniszczy lub zgubi, można pociągnąć go do odpowiedzialności materialnej.
W tym wypadku również nie przewidziano limitu odpowiedzialności do trzykrotności wynagrodzenia. Pracownik odpowiada więc za pełną szkodę, nawet, gdy jej wartość była znacząca. Z obowiązku pokrycia strat może zwolnić się jedynie w sytuacji, gdy szkoda powstała w wyniku nieodpowiedniego zabezpieczenia mienia ze strony pracodawcy.
