Co dzieje się z alimentami, jeżeli nastąpi zaprzeczenie ojcostwa? Patrząc od strony logiki, w takiej sytuacji powinno nastąpić ich zwrócenie. W końcu ojciec płacił na nieswoje dziecko. A wyrok zaprzeczający ojcostwu odnosi w świetle prawa skutek wsteczny.
Zaprzeczenie ojcostwa a zwrot alimentów
W listopadzie tego roku nastąpiła zmiana terminów w KRO, wydłużono m.in. termin na zaprzeczenie ojcostwa, dzięki czemu cała procedura jest trochę mniej odrealniona od poprzedniej. Jak na razie nie wywołało to lawinowej liczby spraw tego typu w sądach. W dalszym ciągu okoliczności uznania i zaprzeczenia ojcostwa budzą emocje, również finansowe. Przy tego typu sprawach dochodzi oczywiście kwestia alimentów, czyli realna konsekwencja finansowa posiadania lub nieposiadania dziecka. Patrząc na sprawę czysto życiowo, nie powinno dziwić, że ojcowie, którzy zaprzeczyli swojemu ojcostwu, domagają się zwrotu płaconych przez lata alimentów. W ich odczuciu były one przecież niesłuszne.
Czy zaprzeczenie ojcostwa ma wpływ na zwrot alimentów?
W świetle prawa można uznać, że mamy w takich przypadkach do czynienia z bezpodstawnym wzbogaceniem (art. 405 i 410 § 2 kodeksu cywilnego). Zgodnie z ich brzmieniem istnieją tzw. świadczenia nienależne. Ma ono miejsce, jeżeli ten, kto spełnił świadczenie, nie był do tego zobowiązany albo podstawa świadczenia odpadła. W wypadku zaprzeczenia ojcostwa tak się niewątpliwie dzieje. W końcu zobowiązany do alimentów ojciec w rzeczywistości nigdy nim nie był. Zwrot alimentów wydaje się więc dość logiczny.
Z drugiej jednak strony świadczenie alimentacyjne ma szczególny charakter, służy zaspokojeniu potrzeb życiowych dziecka. Skutek wsteczny orzeczenia w praktyce również wsteczny do końca nie jest. Do czasu rozstrzygnięcia ojciec był ojcem. Trudno więc jednoznacznie stwierdzić, że w tym czasie nie należały się alimenty.
Do takiego spojrzenia na dane sprawy przychyla się Sąd Najwyższy. W jednym z orzeczeń sprzed kilku lat (z 29 stycznia 2012 roku, sygnatura akt: III CZP 91/11) stwierdza, że wyrok unieważniający ojcostwo nie upoważnia do zwrotu alimentów. W uzasadnieniu stwierdza, że wsteczny skutek wzruszenia ojcostwa nie obejmuje alimentów, które nie podlegają zwrotowi.
