Już niedługo nadciągnie lato, a wraz z nimi upały. Nieodmiennie wiążą się one z poważnym dyskomfortem, który może zdezorganizować pracę w firmie. Równocześnie pracodawca zgodnie z prawem musi zapewnić napoje dla pracowników, jeśli zrobi się dostatecznie gorąco. Nieskrępowany dostęp do wody pitnej to zupełnie osobny obowiązek.
Napoje dla pracowników w trakcie upałów przysługują wszystkim pracownikom, a nie tylko pracującym fizycznie
Jeśli wierzyć prognozom pogody, do Polski już niedługo znowu dotrze fala afrykańskich upałów. Zbliża się również początek kalendarzowego lata. Zaczyna się więc sezon na ukrop w pracy. Patrząc na problem z czysto pragmatycznego punktu widzenia, przedsiębiorcy powinni dbać o komfortowe warunki dla swoich pracowników. Wysoka temperatura bardzo negatywnie odbija się na wydajności pracy.
Obok zastosowania jakiejś formy klimatyzacji w pomieszczeniach najprostszym rozwiązaniem są napoje dla pracowników. Warto wspomnieć, że ich rozdawanie stanowi jeden z ważnych obowiązków pracodawcy. Jego istnienie wynika wprost z art. 232 kodeksu pracy.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania.
Co dokładnie znajdziemy w rozporządzeniu w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów? Interesuje nas w szczególności §4, który określa obowiązki pracodawcy właśnie w przypadku wystąpienia wysokich temperatur.
1. Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:
1) w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25ºC,
[…]
3) przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,
4) przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
5) na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28ºC.
2. Pracodawca zapewnia pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące w zależności od warunków wykonywania pracy, a w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1 – napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy.
Woda do picia powinna w jakiejś formie być zawsze dostępna w miejscu pracy
Przez warunki gorącego mikroklimatu powinniśmy rozumieć mniej-więcej stałe warunki, niezależne od warunków atmosferycznych. Wówczas pracodawca musi zapewnić pracownikom nie tylko jakieś napoje, ale także takie wzbogacone solami mineralnymi oraz witaminami. Mogą to być na przykład soki albo po prostu napoje izotoniczne.
Typowy upał w pracy odpowiada przepisom §4 ust. 1 pkt 3) oraz 4). Napoje dla pracowników stają się obowiązkowe, gdy temperatura zaczyna przekraczać 25ºC na świeżym powietrzu. Personel pracujący w pomieszczeniach nabywa to uprawnienie nieco później, bo przy 28ºC. Warto przy tym wspomnieć, że pracownicy fizyczni powinni otrzymywać napoje niezależnie od temperatury, jeśli przyjęto, że w ciągu zmiany ich organizmy zużywają dostatecznie dużo kalorii.
Na uwagę zasługuje także §8. Pracodawca nie może po prostu wypłacić swoim pracownikom ekwiwalentu pieniężnego, żeby sami sobie kupili napoje. Istnieje bowiem całkiem spore ryzyko, że tego nie zrobią. Przepisy zaś dążą do maksymalizacji szansy, że pracownicy w trakcie upałów rzeczywiście będą odpowiednio nawodnieni. To jednak nie koniec. Realizacją obowiązku zapewnienia pracownikom napojów nie jest obecność w miejscu pracy ujęcia wody pitnej. W tym przypadku mamy do czynienia z zupełnie osobnym i całkowicie niezależnym obowiązkiem.
Tym razem wynika on z §112 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do picia lub inne napoje, a pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych zapewnić oprócz wody, inne napoje. Ilość, rodzaj i temperatura tych napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Szczegółowe zasady zaopatrzenia w napoje pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych określają odrębne przepisy.
Jeżeli stosujemy ujęcia wody pitnej, to muszą się one znajdować nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy. W grę wchodzi oczywiście także na przykład nielimitowany dostęp do butelkowanej wody mineralnej.
Należy przy tym pamiętać, że obydwa obowiązki wynikają z przepisów BHP. Tym samym zgodnie z kodeksem pracy należą do najbardziej podstawowych obowiązków pracodawcy względem swoich pracowników. Ich ignorowanie może więc stanowić pretekst do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.
