Ówczesny rząd Mateusza Morawieckiego, powołując się na „klauzulę siły wyższej” (agresji Rosji na Ukrainę), poinformował Komisję Europejską i Pfizer o swojej decyzji odmowy przyjmowania i płacenia za kolejne dostawy szczepionek.

Sprawa dotyczy umowy na dostawę 60 mln dawek preparatów. Do wstępnego przesłuchania doszło w Brukseli. To przesłuchanie pierwotnie planowano na grudzień 2023 roku, jednak ostatecznie przesunięto je z uwagi na chęć umożliwienia rządowi Donalda Tuska przygotowania odpowiedniej strategii prawnej. Tak przynajmniej twierdzą informatorzy Dziennika Gazety Prawnej, która opisała problem.

Temat jest bezpośrednio związany z decyzją rządu Mateusza Morawieckiego. Rząd zdecydował się anulować umowę z koncernem farmaceutycznym, jako przyczynę podając wydatki związane z kryzysem wywołanym inwazją Rosji na Ukrainę. Ta sytuacja wiązała się dla Polski przede wszystkim z kosztami dotyczącymi przyjęcia uchodźców, w tym zapewnienia im opieki medycznej, co znacznie obciążyło krajowy budżet.

Mimo prób negocjacji z firmą na różnych szczeblach, w tym na poziomie unijnym, rozmowy nie przyniosły rezultatu. Pfizer wstrzymał się z podjęciem kroków prawnych do czasu zmiany rządu w Polsce oraz przynajmniej teoretycznego ustabilizowania sytuacji na Ukrainie. Firma nie udziela komentarzy odnośnie do postępowania.

Co więcej, Polska to nie jedyny kraj na celowniku Pfizera. Koncern podobne spory toczy z Węgrami i z Rumunią. Procesy sądowe związane z niewywiązywaniem się z umów szczepionkowych mogą trwać latami. To czas, który strony mają na przygotowanie i zaprezentowanie swoich argumentów oraz linii obrony.

W kontekście logistycznym Polska zmaga się z nadmiarem szczepionek. Jak podał „Fakt”, od początku Narodowego Programu Szczepień przeciwko COVID-19 do kraju dostarczono 107 mln 707 tys. szczepionek. Z tej liczby jedynie połowa została rozdystrybuowana do punktów szczepień. Polski rząd zdołał sprzedać 14,7 mln dawek. Koszty przechowywania niewykorzystanych szczepionek wynoszą nawet 774 tys. zł miesięcznie. Presja na efektywne zarządzanie zapasami rośnie ze względu na potencjalne kolejne koszty związane z utylizacją niewykorzystanych szczepionek.

Sprawa wytoczona przez Pfizer Polsce wskazuje nie tylko na komplikacje wynikające z pandemii i wyzwań logistycznych związanych z dystrybucją szczepionek, ale również na bardziej złożone kwestie prawne i finansowe, które pojawiają się przy realizacji umów międzynarodowych w sytuacjach kryzysowych.