Czy pracownik, który pracuje w niedziele i święta może liczyć na rekompensatę od pracodawcy? Jakie uprawnienia nabywa świadcząc pracę w dniach wolnych od pracy?
Jak powszechnie wiadomo, dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta (określone w ustawie o dniach wolnych od pracy) oraz innych przepisach o dniach wolnych od pracy. Tym samym, za pracę w niedzielę i święto, w przypadkach, które zostały wskazane w treści art. 151[10] Kodeksu pracy, uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.
Ograniczenia w wykonywaniu pracy w galeriach handlowych w niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą Wielkanoc zostały określone w ustawie z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
Praca w niedziele i święta jest dozwolona:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- w ruchu ciągłym;
- przy pracy zmianowej;
- przy niezbędnych remontach;
- w transporcie i w komunikacji;
- w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
- w rolnictwie i hodowli;
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
a) zakładach świadczących usługi dla ludności;
b) gastronomii;
c) zakładach hotelarskich;
d) jednostkach gospodarki komunalnej;
e) zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych;
f) jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę;
g) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku; - w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta;
- przy wykonywaniu prac:
a) polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, o których mowa w art. 151[9] § 1 Kodeksu pracy, tj. niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy, są u niego dniami pracy;
b) zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa powyżej.
Praca w niedziele i święta: rekompensata
Warto podkreślić, że pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, o których mowa w treści art. 151[10] pkt 1–9 oraz 151[11] § 1 Kodeksu pracy oraz w przepisach ustawy, o której mowa w art. 151[9b] pracodawca ma obowiązek zapewnić inny dzień wolny od pracy:
- w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli;
- w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego.
Ponadto, gdy nie jest możliwe wykorzystanie w ustawowym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku możliwości udzielenia
dnia wolnego od pracy w tym terminie – dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę.
Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w ustawowym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, wówczas pracownikowi przysługuje stosowny dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto. Pamiętajmy również, że pracownik, który świadczy pracę dodatkową w niedzielę, będzie uprawniony do całego dnia wolnego. Bez znaczenia pozostaje kwestia ile rzeczywiście dodatkowych godzin przepracował w tym dniu. Mogą to być 1, 3 lub 4 godziny.
Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Jednakże, zapis ten nie dotyczy pracownika zatrudnionego w systemie weekendowego czasu pracy.
