Analiza sytuacji na rynku praktyk zawodowych w Polsce w kontekście Unii Europejskiej pokazała, że nasz kraj stoi przed dużym wyzwaniem. Dane z 2022 roku wskazują, że tylko 16,4 proc. absolwentów szkół zawodowych w Polsce zdobyło doświadczenie zawodowe podczas praktyk realizowanych łącznie przez miesiąc, co jest jednym z najgorszych wyników w UE, przewyższającym tylko Rumunię (8,4 proc.).
Tymczasem w innych krajach europejskich, takich jak Hiszpania, Niemcy, Holandia czy Austria, praktyki zawodowe są powszechne – sięgają 90-proc. poziomu. Z czego więc wynika niska efektywność praktyk zawodowych w Polsce? W dużej mierze z braku specjalistów, którzy takie praktyki mogliby fachowo poprowadzić. Z podobnym problemem mierzą się m.in. Belgia, Dania, Estonia, Francja, Włochy, Holandia, Szwecja i Słowenia.
Praktyki zawodowe to mit? W Polsce niestety tak
Jednym z głównych problemów w Polsce jest brak odpowiedniej liczby miejsc przystosowanych do praktyk, odpowiadającej potrzebom uczącej się młodzieży. Wiele programów praktyk ogranicza się do wykonywania prostych zadań administracyjnych lub obserwacji czyjejś pracy, co niestety nie ułatwia praktykantom rozwijania swoich umiejętności.
Komisja Europejska zwróciła uwagę, jak istotna jest w tym wszystkim rola nauczycieli edukacji zawodowej. Ci często są starsi niż nauczyciele w edukacji ogólnej. W 2021 roku aż 44,2 proc. nauczycieli przedmiotów zawodowych w UE miało 50 lat lub więcej, w porównaniu do 40,8 proc. nauczających w ramach edukacji ogólnej. Brak adekwatnego wsparcia ze strony opiekunów praktyk bądź po prostu brak osób mogących pokazać uczniowi dany zawód od podszewki blokują efektywność zajęć.
Dlaczego praktyki zawodowe są ważne? Zdaniem UE zwiększają szanse na zatrudnienie. Średnie bezrobocie wśród młodych (do 25 roku życia) w krajach członkowskich wynosi ponad 10 proc. Absolwenci, którzy odbyli praktyki zawodowe, mieli większe szanse na zatrudnienie (82,5 proc.) niż ci z wiedzą niepopartą praktyką (71,6 proc.).
Unia śrubuje normy
Zgodnie z unijnymi założeniami do 2025 roku co najmniej 60 proc. absolwentów szkół zawodowych powinno mieć doświadczenia związane z praktykami zawodowymi zdobytymi podczas edukacji. To cel realnie osiągalny dla 10 krajów UE, a dla reszty – w tym Polski – pozostaje wyzwaniem.
Aby poprawić sytuację, trzeba wprowadzić systemowe zmiany w postaci zwiększenia liczby dostępnych miejsc praktyk oferujących wartościowe doświadczenia zawodowe. Ważna jest również współpraca między uczelniami a przedsiębiorstwami, aby lepiej dostosować praktyki do potrzeb rynku pracy. Adekwatne wynagrodzenie praktykantów zwiększy ich motywację i zaangażowanie. Tylko poprzez takie działania Polska może poprawić swoją pozycję w UE pod względem jakości praktyk zawodowych i lepiej przygotować młodych ludzi do wejścia na rynek pracy.
