Historia całej sprawy
Opisywana sytuacja miała miejsce kilka lat temu, kiedy to kobieta jadąca samochodem skręcała w lewo i nie ustąpiła (zdaniem sądu pierwszej instancji) pierwszeństwa przejazdu innemu pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierzała wjechać (samochód ją wyprzedzał). Jak nietrudno się domyślić, doszło do kolizji.
Sprawa trafiła do sądu, który za wykroczenie opisane w art. 86 § 1 kodeksu wykroczeń (spowodowanie zagrożenia w ruchu lądowym) wymierzył jej 500 zł grzywny oraz obciążył ją kosztami m.in. biegłego. Obwiniona się od wyroku odwołała, gdyż jak twierdziła, materiał dowodowy nie jest wystarczający, aby w tej sytuacji przypisać jej winę.
Kobieta powoływała się na wyrok Sądu Najwyższego z 2023 roku (II KK 602/22), w którym skład sędziowski podkreślał, że polskie przepisy drogowe nie zobowiązują kierującego, który zamierza wykonać skręt w lewo, do upewnienia się, czy nie jest wyprzedzany.
Polskie przepisy drogowe są naprawdę skomplikowane
Jest to logiczne, że w momencie, gdy tylko jeden pas ruchu prowadzi w danym kierunku, zwykle nie zakłada się, że ktoś właśnie postanowił nas wyprzedzić. Pozostaje jednak podstawowa zasada, czyli zasada ograniczonego zaufania (do wszystkich innych uczestników ruchu drogowego) oraz zobowiązanie kierowców do zachowania szczególnej ostrożności praktycznie przy każdym manewrze.
Kierująca podnosiła jednak w apelacji, że to kierujący wyprzedzającym pojazdem ma obowiązek upewnić się, czy pojazd wyprzedzany nie zamierza skręcić. A w tym przypadku zamiar był widoczny, ponieważ kobieta zwolniła, zjechała do lewej krawędzi jezdni i włączyła kierunkowskaz. Teoretycznie więc spełniła wszystkie ciążące na niej obowiązki. Sąd okręgowy (jako sąd drugiej instancji) nie zgodził się z argumentacją obwinionej na temat braku możliwości przypisania jej winy za to zdarzenie i utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.
Nawet sądy się w polskich przepisach gubią
Patrząc na tę sprawę logicznie, ciężko jest jednoznacznie stwierdzić, kto był winny tego zdarzenia. Z jednej strony bowiem faktycznie, kierujący wyprzedzającym pojazdem powinien zwrócić uwagę na to, czy jadący przed nim samochód nie zamierza skręcić. Z drugiej jednak strony, już podczas nauki jazdy instruktorzy uczulają, że przy skręcie, lub przy zmianie pasa ruchu, należy sprawdzić drogę za pojazdem w lusterku bocznym i w dodatku upewnić się przez ramię, że żaden pojazd nie znajdował się w tzw. martwym polu.
Rzecznik Praw Obywatelskich po analizie tej sprawy stwierdził jednak, że zarówno sąd pierwszej instancji, jak i sąd odwoławczy niedostatecznie rozważyły materiał dowodowy. Co więcej, jego zdaniem, sąd odwoławczy nie ustosunkował się dostatecznie do zarzutów apelacji. W związku z tym wniósł do Sądu Najwyższego o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia w drugiej instancji. Jak podkreślił RPO:
Sąd Najwyższy zgodził się z argumentacją Rzecznika Praw Obywatelskich
Zabawny w tym wszystkim jest fakt, że sprawa wykroczenia drogowego przeszła przez wszystkie instancje i musiała znaleźć swój finał na wokandzie Sądu Najwyższego. To pokazuje, z jak skomplikowanymi przepisami (i nie do końca jasną wykładnią) się mierzymy. Sąd Najwyższy bowiem nie podzielił zdania sądu okręgowego i uchylił zaskarżony wyrok. Jak argumentował:
Oznacza to więc, że polskie przepisy drogowe są na tyle zawiłe, że nie wystarczy stosowanie samej litery prawa. Trzeba odnosić się do wykładni poszczególnych przepisów, która często jest dokonywana właśnie przez Sąd Najwyższy. Takich spraw zapewne byłoby więcej, jednak nie każdy „sprawca” zdarzenia drogowego ma ochotę na sądową batalię.
