Spadkobierca nie musi przyjąć spadku, który został mu przepisany w testamencie czy przekazany w wyniku dziedziczenia ustawowego. Może go odrzucić, biorąc pod uwagę sytuację ekonomiczną spadkodawcy.
Jak odrzucić spadek?
Spadkobierca ma prawo do przyjęcia bądź odrzucenia spadku – zwłaszcza, gdy zmarły miał spore długi, przewyższające cały majątek. Powodów do tego kroku może być wiele, począwszy od wspomnianych względów ekonomicznych, a skończywszy na moralnych, na przykład w wyniku żalu odczuwanego do spadkodawcy i tym samym braku chęci otrzymania jego dóbr materialnych. Spadek można odrzucić w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym obdarowany dowiedział się o tak zwanym tytule swego powołania. Spadkobierca ma prawo tego dokonać:
- przed notariuszem,
- w sądzie rejonowym – jego okręg musi znajdować się w miejscu zamieszkania bądź pobytu osoby, która składa oświadczenie,
- w sądzie spadku w trwającym postępowaniu o stwierdzenie praw do majątku.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno zawierać:
- imię, nazwisko, datę oraz miejsce śmierci, a także miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy,
- tytuł powołania do spadku,
- wyrażenie chęci odrzucenia spadku ujęte w treści pisma.
Oprócz powyższych danych w oświadczeniu trzeba zamieścić informacje o wszystkich spadkobiercach, o których się wie, a także o miejscu przechowywania testamentów oraz ich treści. Gdy spadkobierca wcześniej nie dokonał złożenia wypisu zgonu spadkodawcy (także stwierdzenia zgonu czy prawomocnego orzeczenia sądowego o uznaniu spadkodawcy za zmarłego), musi to zrobić podczas składania tego oświadczenia.
Niepodzielność przyjęcia spadku
Tak zwana zasada niepodzielności odrzucenia bądź przyjęcia spadku polega na tym, że obdarowany przyjmuje bądź odrzuca majątek w całości. W tym przypadku występują też wyjątki wymienione w art. 1014 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Przyjęcie lub odrzucenie udziału spadkowego przypadającego spadkobiercy z tytułu podstawienia może nastąpić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytułu. § 2. Spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu. § 3. Poza wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzających spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić.
Jednakże istnieją również przepisy, na mocy których spadkobierca powołany do spadku (zarówno w wyniku sporządzenia testamentu, jak i z mocy ustawy) może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć majątek jako ustawowy. Należy mieć na uwadze to, że brak oświadczenia o odrzuceniu spadku w ciągu pół roku od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, sprawia że automatycznie przyjmuje on spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
