Pracownicy alarmują, że coraz częściej pracodawcy zmuszają ich do wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. Tyle, że to praktyka (poza jednym przypadkiem) – niezgodna z prawem. Podobnie jak przymuszanie do korzystania z urlopu bezpłatnego.
Przymusowy urlop wypoczynkowy. Czy pracodawca może zmusić pracownika do wykorzystania bieżącego urlopu?
Wiele firm bez wątpienia znalazło się w trudnej sytuacji finansowej. Nie upoważnia to jednak pracodawców do łamania przepisów prawa pracy. Jednym z takich nadużyć jest przymusowy urlop wypoczynkowy, do którego pracodawcy mają coraz częściej zmuszać swoich pracowników.
Przymusowy urlop wypoczynkowy tymczasem – na ten moment – nie jest regulowany przez tarcze antykryzysowe czy inne przepisy wprowadzone na czas epidemii koronawirusa. Jest tylko jedna sytuacja, w której pracodawca faktycznie może nakazać pracownikowi wykorzystanie urlopu wypoczynkowego – chodzi jednak o urlop zaległy (np. z poprzedniego roku – chociaż i tak pracownik może go wykorzystać do 30 września). Jeśli zaś mowa o urlopie bieżącym, to nawet przestój w firmie nie uprawnia pracodawcy do zmuszania pracowników np. do wzięcia kilku dni urlopu wypoczynkowego z bieżącej „puli” przypadającej na dany rok. Należy jednak pamiętać, że nie oznacza to wcale, że urlop nie przypadnie na czas epidemii. Może się zdarzyć tak, że w danej firmie z dużym wyprzedzeniem planuje się urlopy i że część pracowników wybrała termin przypadający właśnie na epidemię. Nie jest to jednak w żaden sposób przymusowy urlop wypoczynkowy, ponieważ nastąpiło wcześniejsze porozumienie pracownika z pracodawcą.
Co ciekawe, prawo dopuszcza natomiast przesunięcie terminu urlopu wypoczynkowego wcześniej ustalonego między pracownikiem a pracodawcą. Pracodawca może przesunąć termin urlopu pracownika z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy – np. jeśli nieobecność pracownika mogłaby zakłócić funkcjonowanie zakładu pracy. Przymuszanie do wykorzystania bieżącego urlopu wypoczynkowego jest jednak sytuacją w zasadzie odwrotną i niedopuszczalną przez prawo.
Przymusowy urlop bezpłatny również jest bezprawny
Przymusowy urlop wypoczynkowy to zresztą tylko jedna z form przymusu stosowanych obecnie przez niektórych pracodawców. Chodzi o przymusowy urlop bezpłatny – który również jest bezprawny. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z przepisami, urlop bezpłatny jest udzielany na wniosek pracownika, a zatem – na jego wyraźne żądanie. Zgodnie z art. 174 Kodeksu pracy:
§ 1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.§ 2. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.§ 3. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi.
Przymusowy urlop a tarcza 4.0
Zgodnie z planowanymi rozwiązaniami z tarczy antykryzysowej 4.0 pracodawca będzie mógł zmusić pracownika do wykorzystania urlopu, ale również – będzie to dotyczyć urlopów zaległych (tylko w szybszym terminie). Nadal nie będzie możliwe wysłanie pracownika na przymusowy urlop bezpłatny.
