Za co może ukarać straż miejska (gminna)?
Powszechnie wiadomo, że mandaty karne nakłada policja. Niemniej katalog organów uprawnionych do postępowania mandatowego jest znacznie szerszy - choć oczywiście zasadniczo prowadzi je policja, zaś inne organy otrzymują właściwe uprawnienia jedynie w ograniczonym, właściwym dla swojej działalności, zakresie.
Art. 95 §4 Kodeksu wykroczeń daje uprawnienie właściwemu ministrowi do uprawnienia - w drodze rozporządzenia - funkcjonariuszy określonego organu polegającego na umożliwieniu nakładania mandatów karnych za określone czyny. Takie rozporządzenie zawierać musi katalog czynów, a także pewne inne elementy.
Na podstawie powyższego przepisu szef resortu spraw wewnętrznych wydał rozporządzenie z dn. 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
To właśnie powyższe rozporządzenie zawiera zarówno warunki prowadzenia postępowania mandatowego przez straże gminne (miejskie), jak i katalog czynów, za które strażnicy miejscy mogą nakładać mandaty. To, czego w powyższym rozporządzeniu nie ma - bądź w ustawie - nie może stanowić czynu, co do którego strażnik zaproponuje mandat karny.
Co istotne - fakt, że strażnik nie może ukarać za określony czyn, nie wyłącza jego uprawnienia do ujęcia sprawcy wykroczenia i przekazania go w ręce policji. Nie można bowiem uznawać, że skoro strażnik nie jest w stanie nałożyć mandatu za określony czyn - bo prawo mu na to nie pozwala - to całkiem bezkarne będzie popełnianie danego wykroczenia.
Mandat od straży miejskiej - za co?
W zakresie czynów z samego Kodeksu wykroczeń straż miejska może nałożyć mandat za takie czyny, jak m.in.:
- zakłócanie spokoju lub porządku publicznego z art. 51 §1 i 2 k.w.
- nieobyczajny wybryk z art. 140 k.w.
- zaśmiecanie miejsc publicznych z art. 145 k.w.
- nieopuszczenie cudzego terenu z art. 157 k.w.
- kąpiel w miejscu zabronionym z art. 55 k.w.
- wywołanie fałszywego alarmu z art. 66 k.w.
- niezachowanie ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia z art. 77 k.w. i szczucie psem z art. 108 k.w.
- zanieczyszczenie drogi publicznej z art. 91 k.w.
Powyższe to oczywiście jedynie kilka - bardziej powszechnych - przykładów. Ponadto straż miejska może karać za wykroczenia z ustawy antyalkoholowej, jak:
- spożywanie alkoholu wbrew zasadom (m.in. w miejscach publicznych) z art. 43[1] ust. 1 ustawy antyalkoholowej
- nieuwidocznienie informacji o szkodliwości spożywania alkoholu
A także z ustawy antynikotynowej, z czego chodzi o takie czyny, jak:
- nieumieszczenie informacji o zakazie sprzedaży lub palenia z art. 13 ust. 1 ustawy antynikotynowej
- łamanie zakazu palenia, m.in. w miejscach publicznych, z art. 13 ust. 2 ww.
To oczywiście nie jest koniec.
Wykroczenia drogowe - mandat od straży miejskiej
W zakresie wykroczeń drogowych straż miejska może ukarać za takie uchybienia, jak:
- jazda bez świateł z art. 88 k.w.
- tamowanie lub utrudnianie ruchu z art. 90 k.w.
- niezastosowanie się do znaku lub sygnału z art. 92 §1 k.w.
- poruszanie się bez uprawnień lub pojazdem niedopuszczonym do ruchu z art. 94 §1 i 2 k.w.
- jazdę bez wymaganych dokumentów (choć w zakresie samochodów osobowych dokumentów w formie fizycznej posiadać rzecz jasna nie trzeba) z art. 95 k.w.
- dopuszczenie przez właściciela do prowadzenia swoim pojazdem osoby bez uprawnień albo po alkoholu z art. 96 §1 pkt 2 i 3 k.w.
- posługiwanie się cudzą kartą parkingową, łamanie przepisów dot. stref czystego transportu - co jest "świeżym" uprawnieniem, bo dodanym w zeszłym roku
Ponadto, co trzeba wiedzieć, straż miejska może też karać z art. 97 k.w., czyli przepisu - "worka", na mocy którego można karać za czyny polegające na wykroczeniu przeciwko innym, niż wskazanym w Kodeksie wykroczeń, przepisom ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Powyższe to jedynie kilka przykładów, a ustaw, na mocy których straż miejska może karać, jest mnóstwo i lepiej - w wypadku wątpliwości - zajrzeć do treści rozporządzenia. Jest ono często zmieniane, tak też niedługo straż miejska będzie mogła ukarać m.in. za czyny związane z hulajnogami elektrycznymi.
No i - co jest w zasadzie oczywiste - straże gminne mogą także karać za czyny wynikające z prawa lokalnego, o ile są one wykroczeniem, a za ich popełnienie grozi kara grzywny.
O czym jeszcze warto wiedzieć?
Samo rozporządzenie określa pewne ogólne warunki odnoszące się do postępowania mandatowego prowadzonego przez straże gminne. Co najistotniejsze - nie każdy strażnik ma prawo nałożyć mandat. Takie uprawnienie przysługuje jedynie tym, którzy mają stosowne upoważnienie od komendanta, zaś sam komendant także powinien dysponować upoważnieniem - wydanym przez wójta (burmistrza/prezydenta).
Ponadto katalog uprawnień strażników gminnych (wynikający z ustawy) jest dosyć szeroki. Strażnicy mają prawo do m.in. ujęcia (i przekazania policji), przeszukania, czy też do wydawania wiążących poleceń w zakresie realizacji swoich uprawnień.
Strażnicy mogą także stosować środki przymusu, a także - jeżeli jednostka otrzyma tzw. świadectwo broni i dotyczyć to będzie odparcia bezprawnego i bezpośredniego zamachu w związku z m.in. ochroną mienia, czy konwojowaniem - broń palną.
Są to więc formacje, w przyziemnym i odnoszącym się do pospolitych wykroczeń zakresie, niemalże bliźniacze w stosunku do policji. I taka sytuacja jest jak najlepsza - wszak straże gminne powinny w jak największym zakresie zajmować się egzekwowaniem prawa w związku z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa lokalnej społeczności - także poprzez prewencję w zakresie wykroczeń.
