Czasy kiedy w prawie karnym obowiązywały kary mutylacyjne, czyli inaczej mówiąc kary cielesne, bezpowrotnie minęły. Nikt nam na czole nie wytatuuje „złodziej” ani nie utnie ręki za kradzież. W końcu jedną z podstawowych funkcji kary w prawie każdego cywilizowanego społeczeństwa, a takim jest przecież Polska, jest funkcja wychowawcza. Skoro mówimy o wychowaniu to oczywistym jest, że nikt nie może być piętnowany przez całe życie za swoje błędy. W tym właśnie celu ustawodawca przewidział instytucję zatarcia skazania.
Co to jest zatarcie skazania?
Zatarcie skazania jest czymś co w prawie określa się mianem fikcji prawnej. Polega ona na tym, że po spełnieniu określonych warunków, osoba pomimo wcześniejszego skazania uznawana jest za osobę niekaraną. Podstawę prawną znajdziemy w art. 106 kodeksu karnego
Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych.
Oznacza to, że dane osoby usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego, a taki delikwent jest traktowany w sensie prawnym w taki sposób, jakby do skazania w ogóle nie doszło. Rozciąga się to również na kwestie społeczne. Osoba, której skazanie uległo zatarciu może wszem i wobec twierdzić, że jest osobą niekaraną, również publicznie. Powinni pamiętać o tym zwłaszcza dziennikarze, którzy lubują się w wyciąganiu przeróżnych historii z przeszłości aby przedstawić kogoś w negatywnym świetle. Zasada jest bardzo prosta. Zatarcie skazania powoduje, że osoba odzyskuje status osoby niekaranej w każdym możliwym znaczeniu tego słowa.
Zatarcie skazania – z mocy prawa czy na wniosek?
Zasadą jest, że zatarcie skazania dokonuje się z mocy prawa, a jedyną konieczną do tego przesłanką jest upływ określonego w ustawie czasu. Wyjątek został przewidziany w art. 107 § 2
Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
Jest to ewidentny ukłon ze strony ustawodawcy, jeszcze bardziej podkreślający wychowawczą funkcję kary. Można powiedzieć, że jest to zatarcie skazania za dobre sprawowanie. W pozostałych wypadkach zatarcie skazania następuje z mocy prawa. Warto podkreślić, że nie jest możliwe wcześniejsze zatarcie skazania w przypadku skazania na karę w zawieszeniu.
Zatarcie skazania – kiedy następuje?
Przesłanki zatarcia skazania znajdziemy w art. 107 kodeksu karnego.
- kara pozbawienia wolności lub 25 lat pozbawienia wolności – 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania
- kara dożywotniego pozbawienia wolności – 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania
- kara ograniczenia wolności – 3 lata od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania
- kara grzywny – 1 rok od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania
- odstąpienie od wymierzenia kary – zatarcie skazania następuje z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia
- przy wymierzeniu kary w zawieszeniu – skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby
Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku gdy orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Szczególny przypadek zatarcia skazania przewidziany jest w artykule 4 kodeksu karnego
Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.
Zatarcie skazania – jakie przestępstwa nie podlegają zatarciu?
Łaskawość ustawodawcy nie jest niczym nieograniczona. Kierując się chęcią ochrony najmłodszych ustawodawca przewidział, przestępstwa o charakterze seksualnym przeciwko najmłodszym nie podlegają zatarciu. Jest to jedyny przypadek w polskim kodeksie karnym, kiedy kara nie podlega zatarciu.
art. 106a kodeksu karnego Nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
Zatarcie skazania – skazanie za wykroczenie
Wykroczenia to czyny o zdecydowanie mniejszej szkodliwości społecznej. Za ich popełnienie kodeks wykroczeń przewiduje zdecydowanie niższe kary. Inne są również zasady zatarcia skazania w przypadku skazania za wykroczenie. Zgodnie z art. 46 zatarcie skazania następuje po upływie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary. Jeżeli ukarany przed upływem tego okresu popełnił nowe wykroczenie, za które wymierzono mu karę aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny, ukaranie za oba wykroczenia uważa się za niebyłe po upływie 2 lat od wykonania, darowania albo od przedawnienia wykonania kary za nowe wykroczenie.
Zatarcie skazania – co w przypadku popełnienia kilku przestępstw?
Zatarcie skazania powoduje, że osoba odzyskuje status osoby niekaranej. Nie jest zatem możliwe zatarcie na raty, w przypadku jeżeli ktoś został skazany za kilka przestępstw popełnionych w różnych odstępach czasowych. Zatarcie skazania odnosi się do osoby, a nie do konkretnych czynów. W związku z tym następuje ono wobec wszystkich skazań.
Jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.
Zatarcie skazania a wykreślenie z Krajowego Rejestru Karnego
Zatarcie skazania następuje z mocy prawa. W takim wypadku sąd z urzędu dokonuje wykreślenia informacji o wpisie w stosownych rejestrach. Warto jednak pamiętać, że wykreślenie takie ma charakter deklaratoryjny i jest czynnością techniczną, a nie jest konstytutywny. To oznacza, że nawet jeśli z jakiegoś powodu pomimo zatarcia skazania nasze dane nadal widnieją w rejestrze to w dalszym ciągu możemy wywodzić skutki wynikające z zatarcia skazania. Zatarcie z mocy prawa skutkuje tym, że nie jest wymagane wydawanie żadnych decyzji bądź postanowień czy wyroków w tym zakresie. Jedyne co nas interesuje to upływ czasu.
Jeśli masz coś na sumieniu to tutaj dowiesz się jak zdobyć zaświadczenie o niekaralności. Jeśli popełniłeś w młodości jakieś grzeszki to może warto zobaczyć, czy skazanie nie uległo zatarciu?
